“Trong cuộc sống, chúng ta phải lựa chọn giữa một trong hai nỗi đau: Nỗi đau của sự kỷ luật hay nỗi đau của sự hối hận” Jim Rohn 

1. Kỷ luật là gì?

• Kỷ luật là sự rèn luyện về tinh thần, tính cách nhằm tạo ra sự tự chủ, sự phục tùng,  tuân thủ các quy tắc, quy định … (Từ điển tiếng Anh, Viện Ngôn ngữ học 1997, NXB TP Hồ Chí Minh).  Muốn có kỷ luật, người ta đặt ra các quy tắc, quy định để mọi thành viên nên làm hoặc bắt buộc phải làm, phải tuân theo, thực hiện và cách xử phạt khi vi phạm các quy tắc, quy định đó.
• Kỷ luật là điều cần thiết trong cuộc sống để giữ trật tự, ổn định, không đi quá giới hạn cho phép, đảm bảo ràng buộc lợi ích cân bằng giữa các thành viên, không ai xâm phạm lợi ích của ai.
• Kỷ luật không đồng nghĩa với mất tự do.

Như người ta thường nói: “Quốc có quốc pháp, gia có gia quy” Nhà nước ban hành luật để quy định những hành vi hợp pháp và không hợp pháp mà tổ chức, cá nhân phải tuân thủ. Học sinh đến trường phải tuân theo nội quy của nhà trường và lớp học, đồng thời ở nhà cũng phải tuân thủ nội quy gia đình.

2. Lợi ích của kỷ luật

Câu chuyện “Thả diều” mà sách đã kể cho chúng ta nghe như sau: “Một cậu bé đi thả diều với bố, lúc đó gió thổi mạnh và con diều đang bay lên cao. Người bố hỏi con trai rằng: “Con trai, hãy nói cho bố nghe xem, sợi dây diều này đã đưa con diều bay lên cao hay giữ nó ở lại?” Cậu con trai đã trả lời bố: “Là sợi dây giữ con diều ở lại bố ạ!”. Người bố bảo con quan sát rồi lấy kéo cắt đứt sợi dây. Ngay lập tức cánh diều chao đảo rồi sa xuống đất. Người cha lúc này mới nói: “Con thấy không, không có sợi dây diều này, con diều không thể bay lên cao được, ngược lại bị rơi xuống đất”.

Đây là một ẩn dụ rất hay để dạy con về tính kỷ luật! Con là “Cánh diều”, mong ước của con là tự do bay lượn trên bầu trời bao la; còn Kỷ luật là sợi dây diều - thứ tưởng chừng như níu kéo con ở lại mặt đất (mất tự do), nhưng chính nó giúp con bay lên cao; nghĩa là giúp con làm điều đúng đắn, không phạm sai lầm. Còn cha mẹ chính là người thả diều, nắm giữ sợi dây “Kỷ luật”, tùy hoàn cảnh mà thả dây để diều bay thật cao hay tùy lúc cần kéo dây lại để cánh diều không bị gió cuốn đi; cũng như cần luôn nắm giữ dây diều để dây không bị đứt làm cánh diều rơi xuống đất.

Khi con đã hoàn toàn hiểu được lợi ích của kỷ luật giúp ích chúng như thế nào rồi thì việc tiếp theo là bắt tay vào Xây dựng kỷ luật chung trong gia đình thông qua bản  “Khế ước gia đình”.

3. Khế ước gia đình

Khế ước gia đình là gì? Tại sao cần lập bản Khế ước gia đình? Lập bản khế ước gia đình như thế nào? Cách phê bình con khi vi phạm bản khế ước gia đình.

Khế ước gia đình là gì?

• Khế ước gia đình là bản thoả thuận nội dung/ những quy định, điều khoản cần thực hiện trong gia đình để tạo nên gia đình hoà thuận, hạnh phúc, sống tích cực.
• Khế ước gia đình có các phần thưởng khi thực hiện và hậu quả khi không thực hiện, có sự cam kết của thành viên và thời gian bắt đầu thực hiện.

Tại sao cần lập khế ước gia đình?

Lập khế ước gia đình để:

Nguyên tắc xây dựng “Khế ước gia đình”

• Tất cả mọi thành viên trong gia đình đều tham gia
• Tinh thần tự nguyện, vui vẻ, không áp đặt
• Được sự chấp thuận, thống nhất của tất cả các thành viên
• Mọi thành viên đều tự giác thực hiện.

Ai là người cam kết thực hiện khế ước

Cha mẹ và con cái đều cùng lập bản khế ước; trong đó Con cam kết - Cha mẹ giám sát và Cha mẹ cam kết - Con giám sát khi thực hiện.

Lập bản khế ước gia đình như thế nào?

• Bước 1. Thể hiện sự quan tâm, đong đầy yêu thương
• Bước 2. Khiến các thành viên cảm thấy bản khế ước là rất quan trọng/ viết ra/tập trung vào điều họ mong muốn
• Bước 3. Dự đoán những rào cản sẽ khiến mọi người phá vỡ khế ước 
• Bước 4. Cùng nhau tìm ra những giải pháp hiệu quả
• Bước 5. Khi tuân theo khế ước tôi sẽ được điều gì? (phần thưởng gì, như thế nào?)
• Bước 6. Đừng quên cảnh báo hậu quả nếu không thực hiện cam kết (chịu phạt như thế nào?)
• Bước 7. Khích lệ, nâng cao quyết tâm giữ đúng cam kết trong bản khế ước
• Bước 8. Tuyệt đối không huỷ bỏ - Chỉ sửa đổi khế ước cho đến khi nào phù hợp

Ví dụ về cách lập và một mẫu một bản khế ước bạn có thể xem ở trang 169 đến 172 của sách Bí mật con trẻ .

Cách nhận xét, phê bình, đánh giá con

• Khi con có lỗi, Cha mẹ nói ra cảm nghĩ của mình về một việc làm hay một hành vi nào đó của con chứ tuyệt đối không đưa ra đánh giá về bản thân con với tinh thần “Con không đáng phê bình, chỉ có hành vi của con là đáng phê bình”. Đồng thời tạo cơ hội, động lực cho con khi thực hiện nhiệm vụ của mình.

Sau khi đọc đến chương này, rất mong các bậc Cha mẹ thực hành viết bản khế ước cho mình và cho con theo các bước đồng thời viết bản quy định trong gia đình mình. Và luôn nhớ rằng: Yêu thương luôn đi kèm với kỷ luật, đó là quy tắc, quy định trong gia đình.
 

Để hiểu rõ thêm về cách dạy con và giúp con trưởng thành, hãy đọc cuốn sách Bí mật con trẻ của tác giả Trần Quốc Phúc. Bạn hãy liên hệ với chúng tôi qua Hội Khoa học Tâm lý giáo dục Quảng Trị, điện thoại 0914090566.