VAI TRÒ CỦA NHÀ TRƯỜNG, GIA ĐÌNH VÀ XÃ HỘI TRONG VIỆC GIÁO DỤC HỌC SINH SỬ DỤNG HIỆU QUẢ MẠNG XÃ HỘI

PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÀ TRƯỜNG, GIA ĐÌNH VÀ XÃ HỘI TRONG VIỆC GIÁO DỤC HỌC SINH SỬ DỤNG HIỆU QUẢ MẠNG XÃ HỘI
 

Mạng xã hội được hiểu là một trang web hay nền tảng trực tuyến với rất nhiều dạng thức và tính năng khác nhau, giúp mọi người dễ dàng kết nối từ bất cứ đâu. Mạng xã hội có thể truy cập dễ dàng từ nhiều phương tiện, thiết bị như máy tính, điện thoại, Internet nói chung và mạng xã hội nói riêng đã và đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của giới trẻ, đặc biệt là với bộ phận học sinh sinh viên. Không ai có thể phủ nhận những lợi ích mạng xã hội mang lại với những tính năng vô cùng đa dạng cho phép những người đã đăng ký tài khoản sử dụng có thể kết nối, chia sẻ, trao đổi thông tin mọi lúc, mọi nơi, với bất cứ ai, bất cứ khi nào họ muốn. Tất cả các tin tức, hình ảnh, video, sự kiện dù nhỏ, dù lớn, từ trong nước đến quốc tế luôn được cập nhật liên tục, được chia sẻ với tốc độ nhanh chóng trên các trang mạng xã hội.

Trong những năm gần đây mạng xã hội đặc biệt phổ biến ở Việt Nam, thu hút một lượng lớn người dùng ở hầu hết các lứa tuổi.Trong lĩnh vực giáo dục, mạng xã hội đã và đang trở thành môt trong những công cụ hỗ trợ đắc lực trong giao tiếp, cộng tác học tập. Thực trạng cho thấy, hiện nay, hầu hết học sinh nhất là bậc THPT đều sở hữu những phương tiện liên lạc hiện đại (điện thoại di động đời mới) và sở hữu những tài khoản mạng xã hội. Thời gian các em tương tác trên mạng xã hội rất nhiều vì vậy các em có thể khai thác và tận dụng những lợi ích tuyệt vời mà mạng xã hội đem lại.

Mạng xã hội chứa đựng một kho kiến thức khổng lồ giúp học sinh tìm kiếm được thông tin phục vụ cho việc học tập và phát triển bản thân. Nếu sử dụng mạng xã hội đúng cách sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho quá trình học tập và cuộc sống của các em học sinh như: các em dễ dàng kết nối, chia sẽ với nhau nhất là chia sẽ về tài liệu học tập, thiết lập các mối quan hệ bạn bè trên khắn các vùng miền, quốc gia…

Hình ảnh Hội thảo "Ảnh hưởng Mạng xã hội đến học sinh sinh viên Quảng Trị hiện nay, thực trạng và giải pháp khắc phục"

THỰC TRẠNG SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI TẠI VIỆT NAM

Đầu năm 2023, Việt Nam có 77,93 triệu người dùng Internet, chiếm 79,1% tổng dân số. Ngoài ra, số lượng người dùng mạng xã hội cũng đạt con số 70 triệu, tương đương với 71% tổng dân số. Tổng số kết nối di động đang hoạt động là 161,6 triệu, tương đương với 164,0% tổng dân số. ( Nguồn: VNETWORK)

Số liệu khảo sát của Bộ Lao động – Thương binh và xã hội, trong 3 tháng đầu năm 2023 có 89% trẻ em truy cập và sử dụng internet, trong số này, 87% sử dụng internet hàng ngày. Ngoài thời gian dành cho việc học tập, các em sử dụng 5-7 tiếng/ ngày để vào mạng xã hội, trong khi theo khuyến cáo của các tổ chức y tế thì trẻ em chỉ nên truy cập mạng từ 2-3 tiếng/ ngày.

          Tình hình sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam năm 2023 ( Nguồn: VNETWORK)

Tuy nhiên đối với lứa tuổi học sinh, khi kinh nghiệm sống chưa nhiều thì việc sử dụng mạng xã hội cũng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ. Mạng xã hội là không gian mở, dễ kết nối nên đang là nơi hoạt động của nhiều đối tượng lừa đảo, các thông tin chưa được kiểm chứng, thông tin xấu, thông tin bẩn tràn lan. Thực tế đã diễn ra rất nhiều vụ việc đáng tiếng đã xảy ra như trẻ vị thành niên bị bắt cóc, lừa tiền, lừa tình đã xảy ra mà nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ mạng xã hội. Không những thế, việc học sinh sử dụng mạng xã hội nhiều đã dẫn đến tình trạng phụ thuộc và nghiện game ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần như: bị cận thị, đau lưng, mất ngủ, sức khỏe tinh thần không ổn định. Điều đễ nhận thấy nhất là dùng mạng xã hội không kiểm soát sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập do các em phân tán thời gian. Nhiều em học tập sa sút lâu dần dẫn tới mất gốc chán học thậm chí nảy sinh tâm lý muốn bỏ học giữa chừng.

Các chuyên gia cho rằng, thực trạng này đòi hỏi cần có những giải pháp về đào tạo, giáo dục trang bị nhận thức đúng, kỹ năng ứng phó tốt với các tình huống xảy ra trên mạng cho mỗi học sinh để giảm bớt những nguy cơ rủi ro mất an toàn cho các em trước văn hóa độc hại trên mạng. cần có biện pháp giám sát và hướng dẫn các em sử dụng mạng an toàn, biết cách nên và không nên khi sử dụng các tiện ích, ứng dụng trên mạng cũng như cách nhận biết các thông tin, video clip độc hại không phù howpk, cách kiểm soát thông tin cá nhân

Để hạn chế tới mức tối đa những tác động tiêu cực do mạng xã hội đem lại, thiết nghĩ chúng ta cần làm những việc như sau:

MỘT SỐ GIẢI PHÁP

Về phía nhà trường

    Nhà trường cần có sự khảo sát, đánh giá tổng thể tình hình, mức độ sử dụng MXH của học sinh ở trường mình để đề ra chương trình hành động phù hợp. thực tế tại trường THPT TX Quảng trị đã làm được việc này. Ngay từ đầu năm học Đoàn trường đã làm thống kê để xác định tỉ lệ học sinh trong trường có sử dụng đêịn thoại từ đó đưa ra phương pháp quản lý học sinh sử dụng điện thoại trong giờ học. Đoàn trường tiến hành đóng các hộp đựng điện thoại ở các lớp học, học sinh chỉ được sử dụng điện thoại vào các giờ ra chơi hay các tiết học khi có sự đồng ý của giáo viên bộ môn.

Học sinh trường THPT Thị Xã
Quảng Trị tham gia phát biểu tại Hội thảo "Ảnh hưởng mạng xã hội đến HSSV Quảng Trị - Thực trạng và giải pháp"

    Tổ chức những buổi tuyên truyền hay cuộc thi tìm hiểu MXH nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh về kỹ năng sử dụng MXH như kĩ năng truy cập thông tin, tài liệu; kĩ năng tìm kiếm thông tin liên quan đến học tập như thế nào cho hiệu quả. Trong năm học 2022-2023, nhà trường đã mời chuyên gia về nói chuyện cho học sinh với chủ đề sử dụng mạng xã hội an toàn và năm ninh. Trong buổi nói chuyện đó, chuyên gia đã cung cấp những thông tin vô cùng huữu ích để nâng cao ý thức sử dụng mạng xã hội cho học sinh. Trong các buổi nói chuyện trước cờ vào thứ 2 đầu tần, nhà trường luôn luôn đề cập tới vấn đề sử dụng mạng xã hội an toàn, giúp các em hình thành một số kĩ năng hỗ trợ khác khi tham gia MXH, chẳng hạn như: kĩ năng lựa chọn; kĩ năng tương tác; kĩ năng bày tỏ cảm xúc và kĩ năng quản lí cảm xúc.

    Nhà trường nên xây dựng nhiều hoạt động, chương trình vui chơi hấp dẫn để thu hút các em tham gia như các hoạt động văn hoá - văn nghệ, hoạt động tham quan, dã ngoại, hoạt động lao động, các hoạt động mang ý nghĩa xã hội. Các sân chơi mà trường THPT TX Quảng Trị đã tạo ra cho học sinh như: Chinh phục, Khoa học kỹ thuật, các câu lạc bộ: CLB Kỹ năng, CLB Bóng đá, CLB bóng chuyền, CLB Bóng rổ, CLB Tâm lý... để các em thoả mãn được nhu cầu vui chơi, giải trí và lòng ham hiểu biết của mình, giảm bớt tình trạng thiếu sân chơi nên tiêu tốn thời gian cho những chương trình vô bổ trên mạng.

    Giáo viên chủ nhiệm lớp giữ vai trò đặc biệt trong việc định hướng sử dụng MXH cho học sinh. Trong các giờ dạy trên lớp hoặc các tiết sinh hoạt lớp, sinh hoạt 15 phút đầu giờ, giáo viên nên giúp các em có cái nhìn đúng đắn về những vấn đề trên MXH; biết cách hạn chế những tác động tiêu cực từ MXH; giúp các em tự xây dựng cho mình kế hoạch hoạt động, học tập, lối sống khoa học, hợp lí. Đồng thời, giáo viên cần phải thường xuyên theo dõi, giám sát những học sinh có dấu hiệu bất thường, những biểu hiện có liên quan đến việc nghiện MXH, những dấu hiệu xấu từ sự tác động tiêu cực của MXH để kịp thời phối hợp với gia đình ngăn chặn, hướng dẫn, giúp đỡ các em khắc phục những tác động tiêu cực từ MXH.

Về phía gia đình

    Không nên ngăn cấm con dùng MXH mà nên có kế hoạch quản lý cách dùng MXH của con. Dù phụ huynh luôn lo lắng, không an tâm khi con dùng MXH thì với sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin, việc ngăn cản trẻ tiếp cận với MXH là điều không thể. Nếu bị hạn chế tiếp xúc với mạng xã hội, trẻ sẽ thiệt thòi vì thiếu kiến thức, nhất là trong môi trường công việc, các em sẽ gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống số đầy cạnh tranh. Hơn nữa, nếu các em không được trang bị tốt thì cảm xúc của các em sẽ không được phát triển lành mạnh. Trẻ rất dễ bị cuốn theo các trào lưu xấu ở trên mạng, nếu các em không có bản lĩnh.  Thay vì chỉ đạo, ngăn cản hãy khuyến khích con hướng đến những lợi ích và tận dụng được sự phát triển của MXH, đó là cách thay đổi tư duy về giáo dục con trong vấn đề này.

    Tuy nhiên, cha mẹ cần kiểm soát thời gian dùng mạng xã hội của con cái. Cố gắng quan tâm và theo dõi các hoạt động trên mạng xã hội của con để biết được tâm tư tình cảm của con để có những định hướng phù hợp giúp con phát triển an toàn và lành mạnh 
    Phụ huynh phải kiểm soát bản thân mình để làm gương cho con trẻ. Bởi thực tế, không ít bậc cha mẹ cũng sử dụng MXH trong nhiều giờ, không dành nhiều thời gian để nói chuyện với con. Chính bản thân cha mẹ cũng dùng MXH chưa phù hợp như dùng MXH chế giễu người khác, bình luận chê bai hay có những nhận xét tiêu cực. chính điều đó sẽ ảnh hưởng đến con cái của mình

Về phía xã hội

      Các cơ quan chức năng cần có phương án xây dựng các trang mạng với nội dung trong sạch lành mạnh để tuyên truyền định hướng những giá trị tốt đẹp đến với mọi người đặc biệt là đối với học sinh sinh viên

    Có những hình thức xử lý có tính răn đe cao đối với những hành vi lợi dụng mạng xã hội để tuyên tuyên truyền xuyên tác những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc. Xử phạt nghiêm những trang mạng đăng tải những thông tin xấu gây ảnh hưởng tiêu cực đến công cuộc xây dựng đất nước….

 Kết luận

     Dù thế nào thì sự phát triển của MXH vẫn diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong đời sống xã hội. MXH có rất lợi thế giúp học sinh phát triển toàn diện trên tất cả các mặt. nhưng nếu lạm dụng mạng xã hội thì sẽ gây ra những tác hại khôn lường. vì vậy để giúp học sinh khai thác được những điểm tích cực và hạn chế những điểm tiêu cực của mạng xã hội thì cần sự vào cuộc của cả nhà trường gia đình và xã hội. Vai trò của gia đình và nhà trường là cần hướng học sinh sử dụng MXH hợp lý. Quan trọng nhất là giúp học sinh dùng điện thoại, máy tính vào việc học, hoặc dùng mạng MXH để tìm thông tin hay phục vụ cho việc học tập. Bản thân thầy cô, bố mẹ nên làm gương để trẻ học tập, noi theo. Cần tạo nhiều sân chơi bổ ích khác để học sinh không bị lôi kéo vào MXH nhiều…

Trên đây là một vài ý kiến của chúng tôi về nội dung: phát huy vai trò của nhà trường gia đình và xã hội trong việc giáo dục học sinh sử dụng hiệu quả mạng xã hội. Cám ơn các bạn đã lắng nghe và rất mong sự bổ sung của các bạn vào những giải pháp đề xuất của chúng tôi để hoàn thiện hơn.